Duurzaam ondernemen richt zich in de praktijk vaak op zichtbare aspecten, zoals afvalreductie, hergebruik en energiezuinig werken. Maar een minstens zo belangrijke factor, zijn abiotische factoren. Dit zijn de niet-levende omgevingsfactoren die invloed hebben op het milieu en bedrijfsvoering, zoals bodemkwaliteit, watergebruik en luchtkwaliteit.
Wat betekent dit concreet voor jouw organisatie? Hoe beĆÆnvloeden abiotische factoren de dagelijkse gang van zaken? En hoe kun je door een focus op abiotische factoren kosten besparen en wetgevingen naleven? Je leest het in deze blog.
Wat zijn abiotische factoren?
Abiotische factoren zijn de niet-levende onderdelen van een omgeving die invloed hebben op planten, dieren en andere organismen. Dit zijn bijvoorbeeld temperatuur, water, zonlicht en bodemsoort. Ze bepalen of en hoe organismen in een gebied kunnen overleven en groeien. Sectoren zoals industrie, landbouw, bouw en transport zijn afhankelijk van deze factoren. Maar waarom eigenlijk?
Hierbij en aantal voorbeelden:
- Bodemkwaliteit: De bodem is een belangrijke hulpbron voor sectoren zoals landbouw, bouw en industrie. Een gezonde bodem is nodig om gewassen te laten groeien, gebouwen stevig te funderen en voor de beschikbaarheid van grondstoffen.
- Watergebruik en āvervuiling: Water is onmisbaar voor de meeste bedrijfsprocessen, bijvoorbeeld voor koeling, schoonmaak en productie. Sectoren zoals de voedingsmiddelenindustrie en chemische industrie gebruiken grote hoeveelheden water. In Nederland en BelgiĆ« zijn watertekorten minder frequent, maar in periodes van droogte kunnen watertekorten leiden tot stilstand van productieprocessen.
- Luchtkwaliteit: Dit heeft directe invloed op zowel het milieu als de gezondheid van werknemers en omwonenden. Fabrieken en voertuigen stoten stoffen uit zoals CO2 en stikstofoxiden. Strengere emissienormen verplichten bedrijven om hun uitstoot te verlagen.
- Klimaatfactoren: Veranderde weerpatronen hebben een toenemende impact op bedrijven. Extreem weer zoals hittegolven, droogte, rijzende zeespiegel en stormen kunnen de productie en landbouw verstoren. In de bouwsector kunnen extreme weersomstandigheden vertraging veroorzaken doordat bouwmaterialen minder goed bruikbaar zijn of logistieke processen vastlopen. Daarnaast kunnen transportbedrijven hinder ondervinden, waardoor leveringen vertragen en kosten stijgen.
Waarom zijn abiotische factoren belangrijk voor bedrijven?
Abiotische factoren hebben direct invloed op de bedrijfsvoering. Ze bepalen de beschikbaarheid van hulpbronnen, beĆÆnvloeden de efficiĆ«ntie van productieprocessen en spelen een rol bij het naleven van milieuwetgevingen. Hoe dit precies zit, lees je hieronder.
- Naleving van wetgeving
Abiotische factoren spelen een rol in duurzaamheidsrapportages en wetgevingen zoals de CSRD (Corporate Sustainabiltity Reporting Directive). Deze verplicht bedrijven om milieu-impact te rapporteren, waarbij watergebruik, uitstoot van schadelijke stoffen en bodemgebruik expliciteert worden meegenomen in de rapportage-eisen. Daarnaast richt de ISO 14001-certificering zich op het milieumanagement, waarbij bedrijven moeten aantonen hoe ze omgaan met luchtkwaliteit, waterbeheer en grondstofgebruik.
- Optimalisatie van bedrijfsvoering
Bedrijven die inzicht hebben in abiotische factoren kunnen gerichter stappen zetten richting duurzaam ondernemen en de ecologische impact van bedrijfsvoering verminderen. Door bijvoorbeeld te investeren in energiezuinige filtersystemen, zoals luchtreinigingsinstallaties in de chemische en metaalverwerkende industrie. Dit helpt om de uitstoot van schadelijke stoffen tijdens het productie- en verwerkingsproces te verminderen. Hierdoor wordt de luchtkwaliteit verbeterd, wat niet alleen bijdraagt aan een gezondere werkomgeving, maar ook helpt te voldoen aan strengere wet- en regelgeving.
- Duurzaamheid en grondstoffengebruik
Verminderde lucht- en watervervuiling en het zorgvuldiger gebruik van grondstoffen dragen bij aan de circulaire economie. Een concreet voorbeeld hiervan is het hergebruik van proceswater. In de voedingsmiddelenindustrie komt tijdens productieprocessen veel water vrij, zoals bij het reinigen. Dit water kan, in plaats van te worden geloosd, worden gefilterd en opnieuw worden ingezet voor bepaalde toepassingen binnen hetzelfde productieproces. Hierdoor is minder vers water nodig, wat de druk op natuurlijke hulpbonnen zoals grondwater verminderd. Dit zorgt ervoor dat grondstoffen langer in omloop blijven, wat een belangrijk principe is binnen de circulaire economie.
Daarnaast leidt het ook tot kostenbesparing. Doordat minder afvalwater hoeft te worden geloosd, dalen de lozingskosten.
Uitdagingen bij het beheren van abiotische factoren
Hoewel bedrijven baat hebben bij het verbeteren van de impact op abiotische factoren, zijn er ook een aantal uitdagingen om rekening mee te houden.
- Gebrek aan inzicht: Veel bedrijven hebben onvoldoende overzicht op de impact op abiotische factoren. Dit komt doordat deze data zijn verspreid over verschillende afdelingen, of omdat ze niet systematisch worden bijgehouden. Zonder samengevoegde data is het moeilijk om gerichte verbeteringen door te voeren.
- Complexe dataverzameling: Het meten en analyseren van abiotische factoren is technisch en tijdrovend. Hiervoor is specialistische meetapparatuur nodig en expertise nodig om betrouwbare gegevens te verkrijgen en te interpreteren. Een voorbeeld is het monitoren van waterkwaliteit in industriƫle processen. Dit gebeurt met sensoren die continu data registreren over pH-waarden, temperatuur en verontreiniging. Het analyseren van deze data en het bijsturen van processen om aan milieunormen te voldoen, kan complex en arbeidsintensief zijn.
- Hoge implementatiekosten: Investeren in duurzaamheidsmaatregelen zoals waterzuiveringsinstallaties of luchtreinigingssystemen, kan kostbaar lijken. Dit geldt vooral voor bedrijven met oudere infrastructuur, waar aanpassingen complex en ingrijpend kunnen zijn, doordat bestaande processen moeten worden aangepast of vervangen. Subsidies en financiƫle regelingen, zoals de Energie-investeringsaftrek (EIA) of de Milieu-investeringsaftrek (MIA) kunnen helpen om te kosten te verlagen.
- Samenwerking binnen de keten: Het beperken van abiotische impact vraagt om transparantie en samenwerking met leveranciers en afvalverwerkers. Zonder gezamenlijke inspanning blijven verbeteringen beperkt, omdat een groot deel van de ecologische-impact zich vaak verderop in de keten bevindt. Een voorbeeld hiervan is verpakkingsmateriaal: als een bedrijf overstapt op recyclebare verpakkingen, maar de afvalverwerker deze niet correct kan scheiden of verwerken, blijft de impact minimaal.
Milgro en de grondstoffentransitie
De beschikbaarheid en kwaliteit van grondstoffen hangen samen met factoren zoals bodemkwaliteit, waterbeheer en luchtvervuiling. Door zorgvuldig om te gaan met deze bronnen, bijvoorbeeld door het gebruik van gerecycled materiaal en hernieuwbare grondstoffen, kunnen bedrijven hun afhankelijkheid van primaire grondstoffen verkleinen. Dit draagt direct bij aan de grondstoffentransitie, waarbij materialen zo efficiƫnt en circulair mogelijk worden ingezet.
Van afvalbeheer naar een circulaire economie
Afval en abiotische factoren beĆÆnvloeden elkaar direct. Bedrijfsafval kan, als het niet correct wordt verwerkt, leiden tot vervuiling van bodem, lucht en water. Denk aan lozingen van ongefilterd proceswater of uitstoot van schadelijke stoffen tijdens productie. Tegelijkertijd beĆÆnvloeden abiotische factoren zoals temperatuur en neerslag hoe snel afvalstoffen afbreken of zich verspreiden in het milieu, bijvoorbeeld door verdamping of afspoeling van regenval. Dit heeft gevolgen voor bedrijven: verontreiniging van bodem en water kan leiden tot strengere regelgeving, beperkingen op het gebruik natuurlijke hulpbronnen en stijgende kosten voor water- en afvalbeheer.
Er zijn verschillende manieren waarop bedrijven hun afvalbeheer kunnen optimaliseren om de negatieve impact op abiotische factoren te verminderen. Een concreet voorbeeld hiervan is de voedingsmiddelenindustrie, waar veel proceswater vrijkomt. In plaats van dit direct af te voeren, kan het water gefilterd en hergebruikt worden, waardoor minder vers water nodig is en de druk op grondwaterbronnen afneemt.
Hoe draagt dit bij aan circulariteit?
Door inzicht in afvalstromen en het verbeteren van processen kunnen organisaties afval voorkomen, kosten verlagen en voldoen aan wet- en regelgeving. Zelfs als alle regels worden gevolgd, blijft er vaak nog enige milieubelasting over- bijvoorbeeld door kleine lozingen, uitstoot of verlies van materialen.
Wil je ook aan de slag met het verminderen van de impact van abiotische factoren door efficiƫnter afvalbeheer en duurzaam grondstoffengebruik?
Maak een vrijblijvende kennismaking met Milgro en ontdek wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen.
Op de hoogte blijven
Op de hoogte blijven van alle nieuwe ontwikkelingen? Volg ons op LinkedIn en Instagram of abonneer op de nieuwsbrief. Ben je nieuwsgierig naar wat Milgro voor jouw bedrijfsvoering en afvalproces kan betekenen? Neem dan contact op.
