Deze week (8 t/m 14 september) is het de Verspillingsvrije Week. Stichting Samen tegen Voedselverspilling maakt mensen op deze manier bewust van hoeveel voedsel onnodig wordt weggegooid.
Bij Milgro zetten we ons dagelijks in om (voedsel)verspilling te voorkomen – zowel bij onze partners als op ons eigen kantoor. De Verspillingsvrije Week is voor ons een mooie aanleiding om stil te staan bij het grotere doel: een wereld zonder voedselverspilling. Hoe ziet die er eigenlijk uit?
Een wereld zonder honger
In onze podcast Grondstof tot nadenken kwam een uitspraak naar voren die bleef hangen: “Als we het probleem van voedselverspilling oplossen, hoeft er niemand meer honger te lijden.” In theorie klopt dat: wereldwijd gaat een derde van al het voedsel verloren. Dat is 1,05 miljard ton voeding per jaar, goed voor ruim een miljard maaltijden per dag. Zonde, aangezien in de wereld 800 miljoen mensen honger lijden. Het voedsel dat nu verloren gaat, zou dus ruim voldoende zijn om iedereen in de wereld te voeden.
Verspilling komt in de gehele voedselketen voor, vanaf het land tot aan het bord. Zo’n 11% van de verspilling wordt veroorzaakt door de consument. Dat zijn de restjes die op het bord blijven liggen, in de koelkast, of tijdens de bereiding.
Het gevecht met de paprika .jpg?width=161&height=161&name=LinkedIn%20(78).jpg)
Waarschijnlijk heb je wel eens een gerecht gemaakt met paprika. Het mes gaat erin, waarbij je met een onverenigbare combinatie van precisie en haast de zaadlijsten eruit probeert te snijden, en de steel eraf. Hoeveel paprika houd je over en hoeveel gaat er de afvalbak in? Best wat. Om nog maar te zwijgen over die groene paprika, die van het setje van drie gekleurde toch het vaakst in de groentela blijft liggen.
In de gehele keten wordt voedsel verspild
De horecasector is verantwoordelijk voor 5% van de verspilling, de detailhandel 2,5%. Dat is het dagverse gebakje uit de koffiezaak dat aan het einde van de dag is blijven liggen. Of de producten uit de supermarkt die over datum zijn geraakt. Tijdens de productiefase gaat 13% van al het voedsel verloren. Al die voedselverspilling is niet alleen zonde, en schrijnend gezien de honger in bepaalde delen van de wereld, maar heeft ook een flinke milieu-impact, zo is berekend. Voedselverlies en verspilling is verantwoordelijk voor 8 tot 10% van de wereldwijde CO2-uitstoot, veel meer dan bijvoorbeeld de luchtvaart. Hierbij is overigens niet de conclusie: ik heb mijn bord leeg, dus we mogen op vliegvakantie…
Van de problemen naar de oplossing
Genoeg over de oorzaken rond voedselverspilling. Laten we naar de oplossing kijken: die verspillingsvrije wereld. In die verspillingsvrije wereld is voedselverspilling in alle schakels van de voedselketen opgelost.
Van de boer…
Zo zijn in de productiefase alle oogstmethodes helemaal geoptimaliseerd. De landbouwgrond wordt divers gebruikt, met ieder jaar een andere gewas. Divers gebruik van landbouwgrond verbetert de bodemgezondheid, waardoor er minder risico is op verloren oogsten. En met behulp van robots en AI kunnen boeren hun producten precies op tijd oogsten. Geen enkele overrijpe peer valt meer van de boom.
Via de winkel en het restaurant…
In supermarkten is strengere Europese regelgeving doorgevoerd, die er onder andere voor zorgt dat de datumlabels zijn verduidelijkt. Onduidelijke labels vormen een van de grotere oorzaken van voedselverspilling. Het doel van Europa is dat er per 2030 10% minder wordt verspild in de levensmiddelenindustrie.
Ook kopen supermarkten scherper in en worden slimme technologieën ingezet om de houdbaarheid van producten te verlengen. Een innovatief mistgordijn houdt producten in het groenteschap tot wel twee keer zo lang vers. En er zijn nog veel meer maatregelen in de retailsector te nemen.
Zero Waste koks en meer
In restaurants behoren overvolle borden die groter zijn dan de maag tot het verleden. De portionering is afgestemd op de maag, niet op de ogen. All you can eat restaurants zijn uit het straatbeeld verdwenen, net als hotels met een ontbijtbuffet uitgestald op meterslange buffetkasten. Chefkoks in restaurants, maar ook in verzorgingstehuizen en ziekenhuizen hebben allemaal een opleiding gevolgd tot Zero Waste Chef; van werkelijk álle producten, mooi of anders, maken zij de meest smakelijke gerechten. De afvalbakken in ieder restaurant en ziekenhuis zijn voorzien van monitoringstools die razendsnel scannen welk afval wordt weggegooid, om zodoende maatregelen te nemen richting nul verspilling.
Een complexer verhaal
Natuurlijk zijn dit stuk voor stuk oplossingen die voedselverspilling fors kunnen terugdringen. Maar de complexiteit rond het tegengaan van voedselverspilling is meer dan de optelsom van deze individuele maatregelen. Er schuilt een ingewikkeld logistiek en opslagvraagstuk rond voedselverspilling Ă©n dus voedselbeschikbaarheid. In theorie klopt de uitspraak uit het begin van dit artikel, de uitdaging is het voedseloverschot en -tekort over de wereld met elkaar in evenwicht te brengen. Eenmaal die balans gevonden kunnen we pas echt spreken van een verspillingvrije wereld.
Dat houdt in dat de opslagmogelijkheden van voedsel sterk moeten worden verbeterd, net als de transportmogelijkheden. Het gebrek aan koelhuizen in India leidt tot grote oogstverliezen. De minder ontwikkelde infrastructuur in West-Afrika zorgt voor bijna 40% verlies van fruitoogst. Eenmaal aan de grens, kunnen ook de douaneregels de verse producten richting bedorven vertragen.
Transport en opslag
Er zijn hoopvolle ontwikkelingen die deze opslag- en transportkwestie aanpakken, zoals in Kenia het bedrijf Twiga, dat met slimme software boeren aan retailers verbindt. Farmlink project in Amerika helpt boeren met een overproductie hun producten te vervoeren naar gebieden met een tekort. En Hello Tractor in Nigeria maakt het eenvoudig een tractor in de buurt te huren voor een goede oogst. Dichter bij huis is er Local2Local, dat lokale productie en kortere ketens stimuleert. Deze oplossingen voor betere opslag en logistiek, plus de maatregelen in de keten brengen een verspillingsvrije wereld dichter bij.
Nog over de paprika
Tot slot nog over die paprika. Die zaadlijsten en de steel zijn misschien wat minder lekker, maar óók eetbaar. De zaadjes kunnen bijvoorbeeld de grond in voor je eigen moestuin. En de steel en de lijsten zijn, mits helemaal doorgekookt, prima te verwerken in een groentebouillon. Net als die vergeten groene paprika uit de groentela.
Whitepaper: op weg naar circulair in food
De foodsector staat onder druk: voedsel moet veilig, betaalbaar én duurzaam zijn. Tegelijk vragen wetgeving, ketenpartners en consumenten om meer transparantie en minder verspilling. In ons whitepaper lees je hoe de sector zich beweegt richting een circulaire aanpak – en wat daarvoor nog nodig is.
