Een worm als landbouwdier? Sinds begin 2025 worden compostwormen in Nederland juridisch gelijkgesteld aan vee. Dat heeft grote gevolgen voor wie wormencompostering toepast. In deze blog leggen we uit wat er is veranderd- en waar de regels wringen.
Composteren is het natuurlijk afbreken van organisch afval, zoals etensresten en tuinafval, tot een voedzaam bodemproduct. In het afval zitten van nature bacteriën en schimmels. Als je het afval op een hoop legt en zorgt voor genoeg lucht en vocht, gaan die aan het werk: ze breken het afval langzaam af tot een soort kruimelige aarde die voedzaam is voor planten en bodem.
Wormencompostering: wat is dat?
Wormencompostering- ook wel vermicomposteren genoemd- is een vorm van composteren waarbij compostwormen groente- en fruitresten omzetten in compost. Deze wormen leven vlak onder het bodemoppervlak en zijn gespecialiseerd in het verteren van vers organisch
afval.
In een speciaal daarvoor ontworpen wormenhotel eten deze wormen groente- en fruitresten. Wat ze uitscheiden is een fijne, kruimelige compost die rijk is aan voedingsstoffen voor planten en bodem.
Omdat het proces weinig ruimte vraagt, geen geur veroorzaakt en lokaal inzetbaar is, wordt wormencompostering steeds vaker gebruikt door scholen, bedrijven en gemeenten. Zo krijgt organisch afval een nieuwe functie als compost in plaats van te eindigen als restafval.
Wat is er veranderd in de wet?
Wormencompostering was jarenlang toegestaan. Maar sinds een wijziging in de Meststoffenwet is dat veranderd. Deze wet bepaalt hoe mest- zoals dierlijke mest of compost- mag worden verwerkt en verspreid. Zo mogen boeren bijvoorbeeld niet te veel mest op hun akkers verspreiden, omdat het schadelijk kan zijn voor het grondwater. Het doel van de wet is om bodemverontreiniging en overbemesting te voorkomen.
Sinds de wetswijziging, die sinds 1 januari 2025 is ingegaan, vallen compostwormen onder dezelfde regels als vee, zoals koeien of varkens. Dat betekent dat hun uitwerpselen- wormencompost- wettelijk wordt gezien als dierlijk mest. En daar gelden strikte regels voor. Dit betekent in de praktijk dat:
- Wormencompost eerst moet worden goedgekeurd door de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Zij controleren of de compost volgens wettelijke eisen is verwerkt en veilig kan worden verspreid.
- Je precies moet registeren waar en hoeveel wormencompost je verspreidt. Dit mag alleen op erkende landbouwgrond zoals akkers of weilanden van agrarische bedrijven. Het verspreiden op andere plekken, zoals in schooltuinen of openbaar groen, is wettelijk niet meer toegestaan.
- Groente- en fruitresten niet meer rechtstreeks aan compostwormen mogen worden gevoerd. Keukenafval- zoals groente-, fruit en etensresten- mag volgens de Meststoffenwet niet aan vee worden gevoerd. Sinds compostwormen per 1 januari 2025 juridisch onder die categorie vallen, zijn ook deze reststromen verboden als voer voor compostwormen. Dit terwijl juist deze stromen normaal gesproken de basis vormen van wormencompostering.
Toch zijn er uitzonderingen. In sommige gevallen mag het voeren van groente- en fruitresten nog wel, mits het afval eerst 60 minuten wordt verhit op 70 graden. Dit doodt ziekteverwekkers, waarnaast ook nuttige micro-organismen verdwijnen. Juist die helpen bij het afbreken van organisch materiaal en zorgen ervoor dat de compost luchtig, rijk aan voedingsstoffen en goed opneembaar is voor planten. Daardoor verliest wormencompostering haar kracht als lokale en natuurlijke manier om groente- en fruitresten te verwerken tot natuurlijke bodemvoeding. - Je moet bijhouden hoeveel wormen er zich in het wormenhotel bevinden, hoeveel er worden geboren- en wanneer ze sterven. Omdat wormen zich voortdurend voortplanten, is dat praktisch nauwelijks uitvoerbaar. Toch geldt hiervoor dezelfde registratieplicht als bij andere diersoorten die onder de meststoffenwet vallen.
- Er voor elke locatie met een wormenhotel een omgevingsvergunning verplicht is. Omdat compostwormen juridisch worden gezien als vee, vallen wormenhotels onder de regels voor dierhouderij. Daardoor is een omgevingsvergunning verplicht – net zoals bij het bouwen of uitbreiden van een stal.
Doorgeschoten regelgeving
Terwijl compostwormen een enorme bijdrage leveren aan de wereldwijde bodemgezondheid- waardoor planten beter groeien en water makkelijker kan filteren- maakt Nederlandse wetgeving dat vrijwel onmogelijk. Door deze wormen juridisch gelijk te stellen aan vee, vallen wormenhotels onder dezelfde regels als veehouderijen.
Dit leidt tot situaties die wringen. Zo moeten organisaties in theorie exact bijhouden hoeveel wormen er in je wormenhotel zitten en wanneer ze sterven- iets wat in de praktijk niet uitvoerbaar is. Het beeld van een worm met een oormerk is niet serieus bedoeld, maar het laat wel zien waar het schuurt: regelgeving die bedoeld is voor grootschalig veehouderij, wordt toegepast op een eenvoudige, circulaire oplossing voor organisch afval.
Wil je niets missen? Volg ons dan op LinkedIn.
De huidige wetgeving wordt momenteel geëvalueerd- zowel op nationaal als Europees niveau. Wil je op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen?
Op de hoogte blijven
Op de hoogte blijven van alle nieuwe ontwikkelingen? Volg ons op LinkedIn, luister de podcast 'Grondstof tot nadenken' of abonneer op de nieuwsbrief. Ben je nieuwsgierig naar wat Milgro voor jouw bedrijfsvoering en afvalproces kan betekenen? Neem dan contact op.
