Het is bijna zover. Black Friday komt er weer aan. Wat we vroeger zagen als een Amerikaanse koopjesgekte, is inmiddels ook bij ons goed ingeburgerd. Hoge kortingen lokken mensen massaal naar de Antwerpse Meir, de Gents Veldstraat of de Brussels Nieuwstraat en naar webshops We willen met z’n allen koopjes scoren, maar staan we voldoende stil bij de gevolgen van ons gedrag?
Uiteraard is het geen probleem om te wachten op een flinke reductie om iets te kopen dat je echt nodig hebt. Maar al te vaak zetten de Black Friday kortingen en de marketingmachines erachter ons aan om impulsaankopen te doen, sneller spullen te bestellen en vooral minder bewust te kiezen.
Wie onder ons staat er stil bij de piek in logistiek verkeer, de hoop extra verpakkingsmateriaal die in het afval terechtkomt of de stijging in terugzendingen die een dag als Black Friday veroorzaakt? Uit recent onderzoek dat Milgro in Nederland voerde blijkt dat 75 procent van de consumenten zorgvuldiger zou kiezen als het terugsturen van goederen geld zou kosten. Hoewel in België retourkosten al iets meer ingeburgerd zijn, worden er rond Black Friday nog altijd massaal veel items teruggestuurd. Iedere retourzending heeft een ecologische voetafdruk. Denk aan transport, verpakkingsmateriaal, beschadigde producten die niet meer verkoopbaar zijn. Wie weet dat deze vaak nog gewoon in de verbrandingsoven verdwijnen, hoewel ze nog bruikbaar zijn. Dat is zonde. Zonde van de grondstoffen, van de energie en van de CO2 die nodig was om ze te produceren.
Uit hetzelfde Milgro-onderzoek blijkt dat 80 procent van de Nederlanders meer transparantie wil over wat er met teruggestuurde producten gebeurt. Wellicht zouden ook heel wat Belgen slimmer kopen als ze wisten wat er met hun teruggestuurde spullen achter de schermen gebeurt. Nu verdwijnen ze gewoon uit het zicht waardoor de illusie wordt gecreëerd dat we kunnen kopen zonder consequenties, dat we alles wat we kopen kosteloos kan circuleren en dat we ons koopgedrag kunnen laten afhangen van commerciële kalenders.
Precies dat maakt Black Friday problematisch. Het consumptiemodel staat haaks op wat nodig is voor een leefbare toekomst. Black Friday is een roep naar meer. Meer spullen, meer transport, meer verspilling. Dit in een context waar grondstoffen schaarster worden, energie duurder en waarin de afvalberg verder groeit.
Gelukkig zien we in België ook tegenbewegingen. Steeds meer ondernemers zetten in op ‘Local Friday’ of ‘Green Friday’ en mikken op kwaliteit over kwantiteit, service in plaats van snelheid. Helaas kunnen dergelijk initiatieven momenteel nog niet op tegen de buzz die Black Friday elk jaar opnieuw genereert. De slogan ‘Koop Belgisch’ verdwijnt tussen ronkende marketingcampagnes van internationale retailers en webshops. Voorlopig haalt het economische voordeel op korte termijn nog steeds de bovenhand op duurzaamheidskeuzes op de lange termijn.
Is dit stuk dan een oproep om Black Friday af te schaffen? Nee helemaal niet. Hoewel ruim de helft van de Nederlanders (54%) die we ondervroegen dit niet erg zouden vinden, kan Black Friday wat mij betreft blijven bestaan. We kunnen er ook iets positiefs van maken. Het is een opportuniteit voor retailers om consumenten te helpen de juiste keuzes te maken. Door transparant te communiceren over retourstromen, door tweedehands en refubished als volwaardige alternatieven te positioneren of door producten aan te bieden die ontworpen werden om lang mee te gaan en hersteld te worden. Als we de enorme marketinginspanningen rond Black Friday nu eens zouden uitnodigen om te kijken naar echte waarde, gebruik en verantwoordelijkheid. Dan kunnen we niet alleen koopjes scoren maar vermijden we ook dat we later de hoge prijs voor onbezonnen consumeren betalen.
Lees het artikel terug in Sudinfo
