Medisch afval ontstaat in ziekenhuizen, huisartspraktijken, laboratoria en andere zorginstellingen. Denk aan gebruikte naalden, injectiespuiten of verbandmateriaal. Omdat dit afval vaak in contact komt met bloed, lichaamsvocht of bacteriën, vormt het een risico voor de gezondheid. Daarom moet medisch afval en Speciaal Ziekenhuisafval zorgvuldig worden ingezameld, opgeslagen en verwerkt.
In deze blog lees je wat medisch afval precies is, aan welke eisen het beheer en de verwerking moeten voldoen en hoe duurzaamheid een steeds belangrijkere rol speelt binnen de zorgsector.
Wat valt er onder medisch afval en wat niet?
Medisch afval is niet zomaar afval. Het gaat bijvoorbeeld om gebruikte naalden en injectiespuiten, bloed en lichaamsvloeistoffen, besmette handschoenen en verbanden, chemische afvalstoffen van laboratoria en pathologisch afval zoals organen en weefsel.
Medisch afval is onder te verdelen in verschillende subcategorieën, die elk een specifieke aanpak en verwerkingsmethode vereisen. Denk bijvoorbeeld aan infectieus afval, zoals bloed, dat ziektes kan overdragen.
Andere subcategorieën zijn:
- pathologisch afval: lichaamsdelen en weefsel, vaak afkomstig van operaties;
- chemisch afval: stoffen zoals ontsmettingsmiddelen en medicijnen;
- radioactief afval: afval dat radioactieve materialen bevat, gebruikt bij bepaalde behandelingen zoals bestralingen;
- niet-infectieus afval: medisch afval dat geen infectiegevaar oplevert, zoals gips;
- Specifiek Ziekenhuisafval (SZA): afval dat afkomstig is van ziekenhuizen en zorginstellingen, zoals besmette materialen en scherpe voorwerpen.
Algemeen huishoudelijke afval, papier en karton, voedselresten en plastic verpakkingen zonder besmetting vallen niet onder medisch afval.
Wat is Specifiek Ziekenhuisafval (SZA)?
Bovenstaand las je dat Specifiek Ziekenhuisafval een belangrijke subcategorie is binnen medisch afval. Ondanks de naam komt dit afval niet alleen vrij bij ziekenhuizen, maar ook in verpleegtehuizen, huisarts- en tandartspraktijken, dierenartsen en laboratoria.
Het gaat om afval dat besmet en scherp is. Denk aan naalden, verbanden dat op een wond heeft gezeten, wegwerpkleding en handschoenen.
De werking van Specifiek Ziekenhuisafval is een gespecialiseerd proces, waarbij verbrandingsovens worden ingezet. Voorafgaand aan het verwerkingsproces kunnen ziekenhuizen door strikte scheiding en labels het afval op een veilige en verantwoorde manier afvoeren.
Welke eisen worden gesteld aan medisch afval en Speciaal Ziekenhuisafval?
Het beheer en de verwerking van medisch afval vereisen strikte naleving van regels en richtlijnen. Dat komt doordat dit type afval een risico vormt voor de gezondheid van medewerkers, patiënten en de omgeving. Scherpe of besmette materialen kunnen namelijk leiden tot verwondingen of infecties.
Daarom gelden de volgende eisen:
- afval wordt direct aan de bron gescheiden;
- gebruik van geschikte containers en verpakkingen;
- duidelijke en correcte labeling van het afval;
- regelmatige controle of het afval op de juiste manier wordt gescheiden en afgevoerd.
Onder welke wetgeving valt medisch afval?
Medisch afval moet volgens duidelijke regels worden ingezameld, opgeslagen en verwerkt. Die wetgeving is er om risico’s voor medewerkers, patiënten en de omgeving zoveel mogelijk te beperken.
In Nederland vallen de regels voor medisch afval onder:
- wet en milieubeheer: regels voor het beheren van gevaarlijk afval;
- arbeidsomstandighedenwet: beschermt werknemers tegen risico’s bij het werken met medisch afval;
- besluit beheer medische afvalstoffen: stelt specifieke eisen aan opslag, inzameling en verwerking.
In België is de regelgeving per gewest geregeld. De belangrijkste richtlijnen zijn:
- VLAREMA:bepaalt hoe afval moet worden gescheiden, ingezameld en verwerkt;
- Europese Afvalstoffenlijst (EURAL) voor de juiste codering en verwerking van (gevaarlijk) afval.
Duurzaamheid en medisch afval
Duurzaamheid staat steeds vaker op de agenda binnen de zorg. Ook het beheer van medisch afval en Specifiek Ziekenhuisafval speelt hierin een rol. Door afvalstromen beter te scheiden, efficiënter af te voeren en te kiezen voor passende verwerkingsmethoden, kunnen zorginstellingen verspilling voorkomen en waardevolle grondstoffen behouden. Recente innovaties binnen de sector bieden nieuwe mogelijkheden voor duurzaam medisch afvalbeheer.
Hoe maken we de zorg toekomstbestendig?
In de eerste aflevering van onze podcast Grondstof tot nadenken spreekt Gijs Derks met Patrick Filius van Impact Stewards over circulaire zorg. Hoe maken we de zorgsector toekomstbestendig zonder in te leveren op hygiëne of kwaliteit? En wat is er nodig om verspilling écht terug te dringen? Beluister de aflevering vol concrete voorbeelden van initiatieven die bijdragen aan de grondstoffentransitie én de stappen die iedere zorgstelling al kan zetten om het verschil te maken.
Circulaire zorg: hoe maken we de zorg toekomstbestendig?
